Hevé Ic : Erfenis
door Pierre Yves Desaive
april 2012
In 1995 maakte historica Frances Stonor Sounders de documentaire: A Different History of Modernism, waarin ze onthult dat de CIA betrokken was bij de promotie en verspreiding van het Abstract Expressionisme. Moeilijk te geloven dat de agenten van de machtigste inlichtingendienst van de Verenigde Staten een productie zouden steunen die de meeste Amerikanen in die tijd niet eens « artistiek » zouden noemen. Maar was het op het hoogtepunt van de Koude Oorlog niet legitiem om die vormen van expressie te steunen die het meest geschikt waren om de individuele vrijheid van de scheppers te verheerlijken tegenover kunstenaars die ondergeschikt waren aan de Communistische Partij? In ieder geval bewijst deze paradoxale erkenning (die lange tijd vertrouwelijk was) dat de machthebbers avant-garde kunst niet altijd als politiek revolutionair beschouwen en dat schilderkunst, zolang zij monumentaal en niet figuratief is, de culturele propaganda van de VS kon helpen, terwijl de USSR zich op klassieke dans en ballet toelegde.
Dans, macht en schilderkunst, dat is precies waar de nieuwe reeks van Hervé Ic, gepresenteerd door de Galerie Dubois-Friedland, over gaat. De titel: Legacy, is dubbelzinnig bedoeld: de kunstenaar suggereert dat men alleen kan nalaten wat men bezit, dat elke vorm van bezit een zekere controle over een andere persoon inhoudt. Ook al lijken de dansers – oorspronkelijk afgebeeld aan de hand van internetbeelden – zichzelf perfect onder controle te hebben, toch zijn ze voor Hervé Ic op verschillende niveaus een metafoor voor vervreemding.
Ten eerste is de perfectie van hun lichamen, net als in de economie, een schreeuw tegen datgene wat van productiemiddelen wordt verwacht (het groteske dubbelportret van twee jonge vrouwen die elkaar grimaslachend bij de taille vasthouden, lijkt de uitzondering op de regel te zijn). Vervolgens wordt hun choreografie een sociale vervreemding, die zich afspeelt in de wereld van de showbusiness : zoals altijd in het werk van Hervé Ic is de ruimte transparant en komt het licht van de achtergrond ; maar de horizontale gekleurde lijnen die door zijn doeken zoeven, doen hier denken aan de neonbuizen van een decor – we bevinden ons nu op het terrein van de kunst die ondergeschikt is aan de showbusiness. Een groot doek, vrij van elke menselijke figuur, illustreert het proces : witte concentrische cirkels op een rode achtergrond zijn als schijnwerpers gericht op toeschouwers, alleen de dansers moeten nog op het toneel komen.
Maar voor wie treden zij op? Hier neemt de vervreemding een politieke wending, een uitgestrekte arm verschijnt in transparantie, alsof hij een Hitlergroet brengt – en zo denken we aan de beelden van Leni Riefensthal en ook aan realistisch-socialistische propaganda-affiches, met andere woorden, aan de verheerlijking van het lichaam, dienstbaar aan het meest abjecte totalitaire regime. De horizontale lijnen krijgen een bijzondere betekenis: omdat ze op gelijke afstand van elkaar staan (ook hier is het eerder genoemde dubbelportret de uitzondering op de regel, wat geen toeval is), doen ze denken aan bekende beelden van verdachten die poseren voor een politiemeetlat, of zelfs aan sommige foto’s van Edward Muybridge. In ieder geval gaat het om het meten van het lichaam om het beter te kunnen bevatten, in feite te bezitten.
Zo evolueren de dansers van Hervé Ic in een dubbel begrensde ruimte : eerst de omlijsting van het doek, daarna het netwerk van horizontale lijnen. Ook al lijken ze op het eerste gezicht minder visueel complex dan zijn vroegere werken, toch zijn deze schilderijen representatief voor de complexiteit waarmee de kunstenaar de menselijke figuur benadert, door middel van doorschijnende effecten en een palet dat ontworpen is om de blik te misleiden. In werken als « De slapers », of zelfs « Klaagzang over de liefde », zoekt het oog naar het detail dat de geheimen van de compositie zal ontsluieren. In de Legacy serie lijkt alles ons op voorhand te worden gegeven – maar de boodschap is, zoals we hebben gezien, (letterlijk) tussen de regels verborgen. Laten we het zeggen zoals het is: wat in het schilderij van Hervé Ic ogenblikkelijk lijkt, kan alleen maar verdacht zijn.